Jak Włosi stali się  mniej sympatyczni

źródło: Alinari/Getty Images

W 1938 r. Benito Mussolini zmusił króla Włoch Wiktora Emanuela III do podpisania faszystowskich ustaw rasowych obowiązujących aż do 1944 r. Dwa lata wcześniej 9 maja 1936 r. dyktator ogłosił władcę cesarzem etiopskim. Na zdjęciu w środku Wiktor Emanuel III (z lewej) i Duce (z prawej) podczas drugiej wojny abisyńskiej

źródło: Rzeczpospolita

We Włoszech na rozliczenie się z antysemityzmem w czasach faszyzmu stać było jedynie świat akademicki i wymiar sprawiedliwości. Tylko te dwa środowiska uderzyły się w piersi, przyznając, 
że nie okazały w czasie wojny żadnej solidarności z osobami pochodzenia żydowskiego.

Łapanka w rzymskim getcie zaczęła się 16 października 1943 r. O 5.30 nad ranem 365 gestapowców, bez pomocy Włochów, którym Niemcy nie ufali, wyciągnęło z domów ponad 1000 osób; najstarsza miała 90 lat, najmłodsza urodziła się tydzień wcześniej. Dwa dni później załadowano ich do 18 wagonów towarowych na stacji Roma Tiburtina. Do dziś wypomina się papieżowi Piusowi XII, że nie wykorzystał tych dwóch dni pomiędzy aresztowaniem a wywiezieniem do obozu i, jak się uważa, nie zrobił nic, aby ich uratować. Po czterech dniach pociąg był już w obozie Auschwitz-Birkenau. Do Rzymu po wojnie wróciło tylko 16 osób.

Akcja z 1943 r. była logiczną konsekwencją wprowadzenia tzw. ustaw rasowych w 1938 – dziś się mówi rasistowskich – które wykluczały Żydów z życia publicznego. Był to zbiór praw i rozporządzeń obowiązujących aż do uchylenia 20 stycznia 1944 r. Pod ustawami podpis złożył król Wiktor Emanuel III, który w ten sposób, zdaniem historyków, przypieczętował swoje poparcie dla faszyzmu i dlatego po wojnie nie był już godzien rządzić krajem. W powojennym plebiscycie 54 proc. Włochów, którzy wzięli w nim udział, opowiedziało się za ustanowieniem republiki.

Jak to często bywa, zaczęło się od dementi. 17 lutego 1938 r. biuletyn „Informazione diplomatica", adresowany głównie do...